رقص کردی، آیینی به قدمت تاریخ با زیباترین نمادهای فرهنگی ایران

رقص کردی در میان کردها با روحشان آمیخته شده، هنوز هم با وجود تمام تهاجمات مبتذل فرهنگی که به خصوص قشر جوان را نشانه رفته اند در کردستان و کرمانشاه و ایلام و ...کمتر جمعی حتی از جوانان را می بینی که با کمترین شادی دست در دست هم ندهند و این مراسم آیینی که رقص کردی است را اجرا نکنند و تن به رقص های سراسر ابتذال دیگر نمی دهند.

رقص کردی هم تفریح است، هم شادی و هم احترام. حتی در سفر مقام معظم رهبری یا دکتر احمدی نژاد به استان کرمانشاه در طول سفر گروهی از کرمانشاهیان بر سر راه رهبر و رئیس جمهور به رقص  کردی می پرداختند که احترام خود و شادی خود را از حضور ایشان اعلام کنند.
در کتاب خداوند الموت نوشته پل آمیر وقتی درباره قره میسین (کرمانشاه ) می نویسد "در بهار همواره از شهر صدای دهل می آمد".
آنچه می خوانید خلاصه ای ایست از مطالب جمع آوری شده درباره رقص کردی که برای اینکه حوصله خواننده سر نرود سعی شده حتی الامکان مختصر گردد.

در رقص های کردی هیچ کس در نقطه مرکز نیست و تو مشارکت میکنی در ساختن یک زنجیره انسانی ، تو با یک نفر هستی و با جمع می رقصی . دست در دست یک نفر داری اما  جدا از جمع نیستی .
در اینجا هر زنی کنار مردی قرار دارد .
زن : سمبل و نماد زندگی در رقص های کردی که بی آن زندگی بی معنی و با آن به تکامل می رسد ( یکی از معناهای زن در زیان کردی (( زندگی )) است .( ئاپو )



معنای لغوی ( هه لپه رکی ) در زبان کُردی : هه لپه رکی از مصدر واژه (هه لپه رین ) واز پاره ( هه ل ) + ( په رین ) تشکیل شده ، ( بالا آمدن ، بلند شدن ) + ( پریدن ، پرش به جلو )ودر کل به معنای از زمین بریدن ، از خود بی خود شدن ....پس هه لپه رکی فراتر از یک رقص معمولی و عادی می باشد .
آیین و اسطوره ای که هزاران هزار سال قبل. از تمدن کُردها به جای مانده است . هه لپه رکی هنریست کهن که ریشه در برگ برگ تاریخ این مرز وبوم دارد .
( هه لپه رکی ) برای مردمان کرد به بخشی ثابت از زندگیشان تبدیل می شود( به طور عام ) و برایشان به مانند همدمی از زندگی می باشد و همیشه همراهشان مانده است ........
سینه به سینه و نسل به نسل انتقال یافت تا الان که به چهار دسته تقسیم بندی می شود
1 _ بزم 2 _ رزم 3_ مذهب 4_ عزا
که هر کدام از این چهاردسته نیز تعاریف و هه لپه رکی های خاص خود را دارند که دسته یا شاخه بزم و رزم شاخه های پرباری هستند در رقص های کردی .
برای مثال دسته رقص های بزم در مراسمی مانند ( جشن تولد .... مراسم ازدواج ...برداشت محصول .... پیروزی در جنگ ها ....و در تمام مراسمی که در آن شادی رکن اصلی بوده است .

حركات موزون كردی كاملا حركاتی آیینی و ریشه در مسایل دینی و اجتماعی آریایی ها و سنت های زرتشی داردو  با دیگر حركات موزون سایر اقوام كه برای تفریح و سرگرمی و جنبه های جنسی بوده است كاملا تفاوت دارد بطور خلاصه و مختصر نكات زیر در تمام حركات هه لپركه كردی یكسان میباشد كه مفهموم آن بیان شده است.

دستمال داشتن نفر اول و آخر نشانه برابری همه اعضای گروه میباشد
گرفتن دست نشانه اتحاد گروه
وجود زنان در رقص نشانه اتحاد خواهر و برادری میان همه  زنان و مردان و نقش اجتماعی زنان در گروه
كوبیدن پا بر زمین تهدید مهاجم و اشاره به زمینی است كه وطن گروه محسوب میشود
هورا و صدای جمعی برای ترساندن دشمن میباشد
نشستن در هنگام مراسم به معنی ترغیب دشمن و گروه منفور به تسلیم شدن
بلند كردن سر به معنی استمداد گرفتن از یزدان پاك
اگر از دور به حلقه نگاه كنید و دستهای به هم گره كرده را ببینید همانند حلقه های زنجیر میباشند_و بسیاری نكات ریز دیگر

هه لپركه ی كوردی که از گذشته های دور به یادگار مانده است و چیزی فراتر از رقص عادی می باشد.كردها در هر عرصه ای نشان داده اند که پاسدار شایسته سنت های اصیل و دوستدار ایران و فرهنگ ایرانی اند.رقص های کردی یکی از سنتهای دیرینه و یادگا رهای ارزشمند آریا یی ها ست. که در میان اکراد همچنان محفوظ مانده وحتی دررقص های سنتی بعضی از اقوام همجوار همچون آشوری ها تاثیر کرده است .
بی گمان تا ریخچه این حرکات مربوط به هزاره های دوم و سوم قبل از میلاد مسیح است اما تاریخ مشخص و چگونگی ایجاد آ ن در این باره وجود ندارد یک کتیبه سنگی در قلعه ((هه پیر))وجود دارد که متعلق به هزاره اول قبل از میلاد است . روی این کتیبه تصویریک سرنا و دهل و افرادی که به نظر می رسد در حا ل اجرای حرکات موزون هستند روی سنگ حک شده است این کتیبه کهن سند مهمی در تاریخی بودن این حرکات موزون در کردستان است .


نکته ی دیگر در رقص کردی نحوه و رنگ دستمالهاست که رنگ سفید به معنی در حال صلحیم، وقتی دستمال قرمز بلند شد و پاها تندتر به زمین کوبیده شد و ریتم رقص شدت یاقت امادگی خود رو برای جنگ اعلان میکنند.

فلسفه رقص کردی و انواع آن موسیقی  از جاذبه‌های مهم، ارزشمند و نشاط انگیز منطقه است، موسیقی و رقص کردی در میان موسیقیهای محلی سرزمین ایران ، یکی از اصیل‌ترین و قدیمی‌ترین موسیقیها و کاملا آریایی است که با گذشت قرون متمادی هنوز اصالت خود را حفظ نموده است .
در تمام ریتمهای رقص کردی حالتی از همداستانی ، یگانگی وجود دارد، دستهای رقصندگان در هم گره می‌خورد، گامها همواره در یک مسیر حرکت می‌کند و چنان متوازن است که به رژه می‌ماند .
رقص کردی به حدی در ایران محبوبیت دارد که همه اقوام ایرانی از آن بهره می برند . در بسیاری از شهرهای ایران به خصوص شهرهای آذربایجان رقص کردی در عروسی ها مورد استفاده قرار میگیرد . پس از نواختن موسیقی کوردی در مراسمهای شادی - زن و کودک و پیر و جوان دست در دست یکدیگر ناخداگاه به اجرای رقص زیبای کردی میپردازند .
" هه‌ل په رکه " بسیار کهن است و ماندگاری آن از روزگار پرستش خدایان و مربوط به دوران مهر پرستی یا میترایی است . موسیقی حماسی در لرستان نیز جایگاه والای دارد . در آن روزگار کردان و اقوام آریایی که پیوسته در پیکار با اقوام ساکی (آشور) بودند، هنگام بازگشت از جنگ و پیکار با اهریمن آیین " هه‌ل په‌رکه" را در نزد الهه مهر در معابد " مهرابه‌ها " انجام می‌دادند . مراسم شرح زندگی، حمله و حوادثی است که بر جنگجویان گذشته که به صورت نمایش و نمادین اجرا می‌شود و در حقیقت علاوه بر حماسی بودن، جنبه تقدس نیز داشته و نوعی مراسم عبادتی به شمار می‌رود ." دهل " ، " دف " و " سرنا " به عنوان سازهای اصلی اجرای این موسیقی حماسی هستند که به وسیله نوازندگان نواخته می‌شوند

موسیقی کردی که به مناسبتهای مختلف و در زمینه‌های گوناگون حماسی، عزا، بیماری و جشنها اجرا می‌شود، هر بیننده‌ای را به شور و حال و وجد می‌آورد و همواره بینندگان را تحت تاثیر قرار می‌دهد . سازهای اصلی که در موسیقی کردی مورد استفاده قرار می‌گیرند عبارتند از : دایره ، زرنا ( سرنا ) ، دونی ، نی انبان و تنبور موسیقی کردی در پنج زمینه اجرا می‌شود .بسیاری از استادان موسیقی سنتی ایران کرد هستند زیرا کمتر از موسیقی بیگانه در داخل موسیقی سنتی کردهای ایران وارد شده است . افرادی مانند استاد شهرام ناظری ، یوسف زمانی ، کامکار ها ، مجتبی میرزاده ، محمد صدیق مفتی زاده، محمد کمانگر ، فریدون مرادی ، شکر الله بابان ، عثمان احمدی ، ابراهیم ستوده ، عابد سراج الدینی، روح الله خالقی و بسیاری دیگر .