خسرو معتضد: معمای شاه را تماشا کنید- هیچ کس در ایران به تحریف های تاریخی ترکیه اعتراضی نکرده

سرو معتضد تاریخ دان، روزنامه نگار و کارشناس برجسته ی برنامه های رادیو و تلویزیون در مصاحبه با میدان ۷۲ در خصوص برخی ایرادهای گرفته شده به سریال ” معمای شاه” که به تازگی از رسانه ی ملی در حال پخش می باشد گفت: ساخت این فیلم پرهزینه و پر زحمت لازم بوده چرا که در حال حاضر کشورهای مختلف مثل ترکیه مشغول ساخت فیلم هایی هستند که باعث جذب توریست و جعل تاریخ ما می شود. در حالی که هیچ کس در ایران به تحریف های تاریخی ترکیه اعتراضی نکرده و در مقابل آن فیلمی نمی سازند، اما سریال “معمای شاه” هنوز شروع نشده ایرادهای مختلف و سطحی گرفته می شود.

این کارشناس برجسته تاریخ اظهار داشت: البته من کارشناس تاریخی و فنی این فیلم هستم و سیر داستان و سناریو را نمی دانم. کارشناس اصلی این فیلم جناب اقای دکتر موسی حقانی می باشد. از من نظرخواهی می کردند که مثلا نوع پوشش، وسایل نقلیه مورد استفاده در آن زمان. لباس نظامی ها و افسرها، صحنه های تاریخی مثل صحنه ی های ترور محمدرضا پهلوی در سال ۱۳۲۷، ترور رزم آرا، ترور هژیر، مجلس شورای ملی، سخنرانی دکتر مصدق، سخنرانی های آیت الله کاشانی و اینکه وزرای دوره ی رضاشاه چگونه بوده را کارشناسی کردم.

معتضد در ادامه بیان داشت: در این سریال برخلاف فیلم های دیگر که یک طرفه به فروغی می پرداختند، او را به چشم دشمن نگاه نمی کنند.  اینکه گفته می شود آقای فروغی فراماسونر بوده را من قبول ندارم و قرینه ی تاریخی برایش نداریم. البته ایشان یهودی جدیدالاسلام بوده اند که این ایراد محسوب نمی شود. نمی توان هرآنچه گفته می شود را قبول کرد. فروغی انسان باسوادی بوده و نامه های جالبی دارد. نسبت به کسانی که اطراف رضاشاه بوده اند بسیار باسواد بوده است. اما نمی توانم قبول کنم که این فرد فراماسونر بوده یا نه.

این کارشناس رادیو و تلویزیون بیان کرد: ایراد گرفته اتد که مگر در آن زمان جعبه شیرینی بوده یا نه؟ بله بوده است. در آن زمان در مراسم تولد چرچیل، کیک شش طبقه ای را از قنادی نوشین آوردند که این کیک در جعبه شیرینی قرار داشت. یا مثلا گفته اند چرا آواز اکبر گلپایگانی را در فیلم خوانده اند در حالی که آواز های ایشان مختص وی نبوده و ریشه در قدیم دارد و قبل از آن بوده و مورد استفاده قرار گرفته است. مثل خیلی از خواننده های قدیمی که در حال حاضر از سبک ها و اشعار آن ها استفاده می شود.

ایشان در ادامه گفت: اشکال گرفته اند زنی که نقشش را خانم ثریا قاسمی بازی کرده و سردسته ی گدایان شهر است برای داستان بینوایان اولیور توییست می باشد. اقتباس از برخی داستان ها برای حفظ درام فیلم ایرادی ندارد. در ایران گدا زیاد بوده است. منتها اگر بخواهیم واقعیت را نشان بدهیم باید مکانی را به نام زنبورک خانه یا گود های جنوب شهر که الان به فرهنگسرای بهمن تبدیل شده و از افتخارات جمهوری اسلامی ایران است نشان داده شود که محل گدایان بوده است. جایی بوده به نام جوانمرد قصاب که کثیف ترین جای تهران بوده و مردم در گود یا زیرزمین زندگی می کردند. حتی شاه از این مناطق بازدید کرد و دستور پرکردن گودها را داد اما نیمه کاره رها شده و تنها بخشی از این گودها پر شد. آقای ورزی به عنوان کارگردان “معمای شاه” نمی توانست خیلی از این صحنه های واقعی را بازسازی کند. نمی تواند فضای جنوب تهران را با آن وضعیت بازسازی کرده و به مخاطب نشان داد. اقای ورزی اگر می خواست واقعیت وضعیت اخلاقی آن دوران را نشان دهد باید جایی را نشان دهد که در آن بیست هزار زن روسپی. جذامی ها و گدایان بودند که بعد دور آنها را دیوار و قلعه کشیدند. حالا کارگردان چگونه می تواند این واقعیت را نشان دهد؟ فیلم ساز می تواند برای پرکردن خلاها از داستان های دیگر اقتباس کند و هیچ اشکالی ندارد.

معتضد در ادامه اظهار داشت: مثلا می گویند آیا رضاشاه به اطرافیان خود فحش می داده؟ بله فحش می داده و حتی وقتی عصبانی می شده گلدان را هم پرت می کرده و یا اینکه آیا وزرای رضاشاه تملق گویی وی را می کردند؟ بله وزرای رضاشاه از وی و غضبش می ترسیدند و تملق او را می گفتند. چرا که در تاریخ آمده رضاشاه آنها را زندانی می کرده است.

این کارشناس مسائل تاریخی بیان کرد: یکی دیگر از ایراداتی که گرفته اند این است که چطور شاه مملکت تریاک می کشیده و این تحریف شخصیت رضاشاه است. اما در آن زمان تریاک مثل قلیان امروز بوده و بسیاری از افراد تریاک می کشیدند. تریاک در ایران آزاد بود و برخی برای درمان و برخی برای اعتیاد استفاده می کردند. حتی برخی برای دریافت تریاک دفترچه و کوپن داشته اند. این توهین به رضاشاه نیست، بلکه یک مساله عادی بوده است. متاسفانه این سم به عنوان یک آرامش دهنده در آن دوران ترویج شده بود. رضا شاه مریض بوده، امکان دارد پزشکان برای وی تجویز کرده بودند که باید از تریاک استفاده کند. نقل این مساله و نشان دادنش عیب نیست. تاریخ است و نقل آن مشکلی ندارد. سازندگان این فیلم از من سوال می کردند که مثلا میدان بهارستان، روز ۱۷ آذر، وسایل نقلیه استفاده شده در آن زمان، نطق مصدق یا اعلامیه فرماندهان نظامی، اسامی نمایندگان، کمیسیون نفت و چهره ی شخصیت های تاریخی مثل رزم آرا، اشرف و فوزیه چگونه بوده است و من به صورت فنی به آنها اعلام می کردم. بنده نه سناریو را نوشته ام و نه کارگردانی کرده ام. من تاریخ را خوانده و کارشناس فنی این فیلم بوده ام.

ایشان در پایان خاطرنشان کردند: مردم باید این سریال را ببینند، چرا که خیلی برای آن زحمت کشیده شده است. البته ایراد هم دارد که اخیرا برخی از ایراد ها گرفته شده است ولی نمی شود همه چیز تاریخ را عین واقعیت در این فیلم را نشان داد. این کار نسبت به کارهای قبلی آقای ورزی به دلیل سخت گیری ها و زحمات بهتر خواهد بود. این فیلم از نظر دکور فوق العاده بوده و تا جایی که توانسته زحمت کشیده است.  اگرچه بازهم ایراداتی دارد که به مرور زمان به عنوان کارشناس فنی این اثر تلویزیونی به کاگردان گوشزد خواهم کرد.