به جاي قر‌ص‌ها و کپسول‌هاي ويتاميني، مصرف متعادل ميوه‌ها و سبزي‌هاي تازه را جایگزین کنید

اين روزها استفاده از کپسول‌هاي رنگارنگ مولتي‌ويتامين در بيشتر جوامع باب شده است.
آن قدر مردم در مورد خطر بيماري‌هاي مزمن، سرطان، پيري، آلزايمر و مانند آن شنيده‌اند که براي فرار از آن حتي شده از طرف خودشان تجويزهاي مختلف مي‌کنند که ويتامين‌هاي مختلف از همين تجويزهاست. با اين حال، تازه‌ترين مطالعات، فايده اين ويتامين‌ها را زير سؤال برده‌اند؛ به‌خصوص وقتي به‌صورت مکمل مصرف شوند.
محققان از جمع‌بندي اين مطالعات چنين نتيجه‌گيري مي‌کنند که بهتر است به جاي اتکا به قر‌ص‌ها و کپسول‌هاي رنگارنگ ويتاميني، به مصرف متعادل ميوه‌ها و سبزي‌هاي تازه حاوي اين ويتامين‌ها روي آوريم تا از همه فوايد آن به اندازه لازم بهره ببريم.
يکي از اين مطالعات که به‌تازگي نتايج آن در نشريه انجمن پزشکي آمريکا چاپ شده، نشان مي‌دهد که مصرف ويتامين C يا E، نقشي در کاهش ميزان ابتلا به بيماري‌هاي قلبي و عروقي، شامل حمله قلبي يا سکته مغزي ندارد.
رويترز گزارش کرده است در اين مطالعه که روي بيش از 14 هزار نفر انجام شده مشخص شده که طي 8 سال مطالعه، مصرف اين ويتامين‌ها هيچ تفاوتي با مصرف دارونما (ماده‌اي بي‌اثر) نداشته است. پيشتر مطالعات آزمايشگاهي نشان داده بود که اين ويتامين‌ها خاصيت آنتي‌اکسيداني دارند و به همين علت مي‌توانند راديکال‌هاي آزاد حاصل از سوخت‌وساز بدن را از بين ببرند؛ موادي که تجمع آنها در بدن مي‌تواند سبب تسريع فرآيندهاي پيري سلولي، سرطان و بيماري‌هاي ديگر شود. همچنين مطالعات ديگر نشان داده بود که مصرف ميوه‌جات و سبزيجات، از اين جهت که حاوي اينگونه مواد آنتي‌اکسيداني هستند، مي‌توانند از احتمال ابتلا به اين بيماري‌ها بکاهند.

اما آيا مصرف اين ويتامين‌ها، به‌صورت مکمل‌هاي جداگانه هم مي‌تواند چنين خاصيت مفيدي داشته باشد؟ ‌اين سؤالي است که مطالعات بعدي در پي پاسخ به آن بوده‌اند و جواب اکثر آنها به آن منفي بوده است. به‌عنوان مثال، در يکي از اين مطالعات در دانشگاه کپنهاگ، مشخص شده که هيچ دليل محکمي براي اينکه مولتي‌ويتامين‌ها بتوانند باعث افزايش طول عمر شوند، به دست نيامده است.
وقتي اين محققان، نتايج 20 مطالعه مرتبط‌تر و معتبرتر را انتخاب و تحليل کردند، به نتيجه جالب‌تري رسيدند و آن اينکه انواع ويتامين‌ها حتي ممکن است باعث مرگ زودرس شوند. به اين ترتيب که ويتامين E، باعث بالارفتن 4 درصدي احتمال مرگ زودرس مي‌شود، بتاکاروتن، آنتي‌اکسيدان معروف و پيش‌ساز ويتامين A. باعث افزايش 7 درصدي آن مي‌شود و خود ويتامين A باعث 16 درصد افزايش در احتمال مرگ زودرس افراد مي‌شود. در اين بررسي‌ها، نتيجه قابل ‌ارائه‌اي در مورد مصرف ويتامين C و همچنين سلنيوم به دست نيامده است.
مطالعه ديگر، سال گذشته ميلادي، در دانشگاه کلورادوي آمريکا انجام شد که نشان مي‌داد برخلاف آنچه متخصصان و ايمني‌شناسان تصور مي‌کردند مصرف ويتامين E، نه تنها تاثير مثبتي در کاهش خطر ابتلا به سرطان ريه ندارد بلکه درصورت زياده‌روي در مصرف ممکن است احتمال بروز آن را افزايش هم بدهد.
اين محققان در آن زمان در شماره فوريه نشريه «طب اورژانس و بيماري‌هاي تنفسي» اعلام کرده بودند استفاده از روزي 400 ميلي‌گرم از اين ويتامين يا بيشتر در درازمدت، مي‌تواند احتمال ابتلا به سرطان ريه را تا 28 درصد بالا ببرد. براساس اين مطالعه، همچنين مشخص شده بود که اين خطر، به‌خصوص در مورد سيگاري‌ها به شکل جدي‌تري وجود دارد.
مطالعه ديگري که نتايج آن بهار سال 2004 منتشر شد، نشان‌دهنده تاثير منفي ويتامين‌هاي اضافي بر سوختن کلسترول در بدن بود. در اين مطالعه که در دانشگاه نيويورک روي تاثير 2 ويتامين E و C و آنتي‌اکسيدان بتاکاروتن انجام شده بود، مشخص شد اين 3 عامل، مي‌توانند آنزيم‌هاي کبدي مسئول سوزاندن کلسترول بد خون، به نام VLDL را مهار کنند و به اين ترتيب باعث تجمع آن در بدن شوند.
مطالعات پيشين نشان داده بودند که افرادي که ويتامين‌هاي بيشتري دريافت مي‌کنند، چربي کمتري در رگ‌هايشان رسوب مي‌کند و به همين علت، محققان تصور کرده بودند که شايد مصرف ويتامين اضافي هم بتواند با تاثيرگذاري مثبت روي سوخت‌وساز چربي‌ها، در کاهش بروز تصلب شرائين، مؤثر باشد؛ بيماري‌اي که از رسوب چربي‌ها در ديواره رگ‌ها ايجاد مي‌شود و موجب حمله قلبي و سکته مغزي در تعداد زيادي از بيماران مي‌شود. با اين حال، نتايج مطالعات انجام‌شده، خلاف اين را نشان داد و محققان را از يافتن راه‌ ميان‌بري براي کاهش احتمال ابتلا به بيماري‌هاي قلبي و عروقي و در نتيجه کاهش مرگ‌ومير زودرس اين بيماران نااميد کرد.
مطالعات ديگري نيز در مورد تاثير احتمالي مصرف مولتي‌ويتامين‌ها بر ميزان ابتلا به سرطان‌ها انجام شده و نتايج مشابهي داشته است. محققان مرکز ملي تحقيقات سرطان آمريکا در سال 2007 نشان دادند مرداني که در روز بيش از يک عدد قرص مولتي‌ويتامين استفاده مي‌کنند، 32 درصد بيشتر از ساير مردان به سرطان پروستات مبتلا مي‌شوند. ضمن اينکه احتمال کشندگي سرطان پروستات هم در اين مردان، در مقايسه با ساير مرداني که هيچ‌گاه به‌طور منظم از اين قرص‌ها استفاده نکرده‌‌اند، تقريبا دو برابر است.