سرمازدگی و یخ زدگی ، عوامل، پیشگیری، درمان

درمان و مراقبت های سرمازدگی عمومی
1- همانند سایر سوانح، ابتدا ارزیابی صحنه ی حادثه، دور کردن یا پرهیز از خطر و درخواست کمک را فراموش نکنید.
2- ارزیابی اولیه مصدوم و انجام مراحل ABC  (کنترل راه هوایی، تنفس، ضربان قلب) و دیگر کمکهای اولیه ی ضروری در صورت لزوم
3- انتقال مصدوم به مکان گرم و خشک  و ترجیحا سربسته (مانند ساختمان، چادر و ماشین)
4- خارج کردن لباس های مرطوب، خیس یا تنگ مصدوم و در صورت امکان پوشاندن لباس خشک به مصدوم و قرار دادن وی در داخل کیسه خواب یا انداختن چند پتوی گرم و خشک بر روی او 5. به دلیل اینکه شخص سرمازده قادر به ایجاد حرارت داخلی نیست ، فقط قرار دادن او در کیسه خواب کافی نیست، یا باید قبلا اینها را گرم کرده باشیم و یا باید به وسیله کیسه های آب گرم در اطراف بیمار، بدن او را گرم نگه داریم و یا شخصی را کنار وی بخوابانیم.
6 - هیچگاه بدن مصدوم را با مالش گرم نکنید و او را نیز تشویق به انجام فعالیتهای بدنی و راه رفتن نکنید.
7 - بدلیل کاهش درجه حرارت بدن و بروز اختلال در سیستم الکتریکی قلب، هر ضربه ی ناگهانی ممکن است منجر به بی نظمی های بسیار شدید و کشنده در ضربان قلب فرد گردد. بنابراین حتی برای خارج کردن لباس های مصدوم ابتدا آنها را قیچی و سپس از بدن مصدوم خارج کنید.
8 - در صورتی که فرد هوشیار است و دچار تهوع و استفراغ شدید نیست  می توانید، نوشیدنی و غذای گرم به وی بدهید. البته فراموش نکنید که میزان گرمایی که از طریق نوشیدن به بدن وارد می شود قابل توجه نیست و سعی کنید روی گرم کردن های کلی تر متمرکز شوید.
. در صورتی که شخص بیهوش می باشد، از خوراندن هر گونه ماده ای به وی، به علت احتمال خفگی بپرهیزید
هیچوقت گمان نکنید که فرد سرمازده مرده است، حتی اگر ضربان و تنفس موجود نباشد، روش تنفس مصنوعی را انجام دهید.

توجه : حتی در صورت فقدان هوشیاری و دیگر علائم حیاتی مثل تنفس و نبض نباید فرد را مرده قلمداد کرد. هر فرد دچار هیپوترمی باید حتما به مراکز درمانی منتقل گردد و تحت درمانهای لازم از جمله گرم کردن بدن قرار گیرد.
==========================

درمان و مراقبت های سرمازدگی عضوی و یخ زدگی
. دستکش ، کفش، جوراب خیس را در آورید ( حلقه، ساعت ، انگشتر، گردنبند را از وی دور کنید)
.مقدار زیادی از حجم سلولهای بدن را آب تشکیل می دهد که در اثر سرمازدگی به صورت بلورین و تیز در می آید ، بنابر این عضو سرما زده را هرگز نباید مالش داد و یا در مقابل گرمای مستقیم مانند آتش قرار داد. بلکه ابتدا آنرا از باد و سرما محفوظ داشت، و در زیر بغل و یا لای پاها گرم کرد،
از چای یا کاکایو ی گرم خصوصاً برای سرمازدگی عمومی استفاده کرد.
. لباسهای خیس را تعویض و از لباسهای خشک استفاده کنید.
. فرد سرمازده را تشویق به حرکت و ورزش عضو سرمازده کنید
. در سرمازدگی عمقی ( درجه 3) و سرمازدگی درجه 2( که همراه تاول زدگی می باشد) ، فرد سرمازده نباید بر روی پاهای سرمازده راه برود که باعث ترکیدن تاول ها می گردد. .از تاولهای سرمازده باید همانند تاولهای گرمازدگی محافظت شود.
. جهت تسکین درد در سرمازدگی می توان از آسپرین، سایر ضد دردها و پماد بتامتازول N استفاده نمود.
. هیچ گاه نباید عضو سرمازده را با برف شستشو داد
. پس از یک معالجه کامل ، یک حساسیت موضعی نسبت به سرما برای همیشه در تمام عمر باقی می ماند.
. در سرمازدگی درجه 2 ، پس از یک یا چند روز ، تاول به رنگ بنفش – آبی یا قرمز ایجاد می شود. دقت زیاد شود که تاولها نترکد که باعث عفونت شدید می شود . باز کردن تاولها فقط به وسیله دکتر مجاز می باشد.
. با عضو سرمازده به نرمش رفتار کنید تا نسوج آن دچار آسیب نگردند. مانند ماساژ دادن و یا با پاهای تاول زده راه رفتن...

===================================

پیشگیری و نکات قابل توجه در طی سال و قبل از اقامت های کوهستانی:
توجه: پیش از شروع فصل زمستان ، خود را در شهر به سرما عادت دهید:

1- شبها بدون روشن بودن بخاری یا شوفاژ بخوابید
2- دستها و صورت را با اب سرد بشویید
3- زیاد لباس نپوشید
4- در خیابان به هنگام راه رفتن دستها را از جیب خارج کنید و حرکت مچ و انگشتان را داشته باشید.

===============================

پیشگیری  و نکات قابل توجه در هنگام صعود یا اقامت:

پیش از ورود به کوهستان اطلاعاتی راجع به وضع هوای آن منطقه به دست آورید تا بهتر بتوانید با سرما مقابله کنید .
. گرم نگه داشتن گردن، به علت وجود عصبهای کنترل کننده رگهای خونی دستها، در گرم نگهداشتن دستها بسيار موثر است.
. استفاده از آسپرین برای جلوگيری از انقباض رگها و رسوب گذاری، بسيار مفيد است.
. در زمستان و به خصوص پس از برقراری کمپ، جورابها باید عوض شوند تا در اثر یخ زدن عرق پا، پنجه ها دچار یخ زدگی نشوند.
. محکم بودن بند کفش و کرامپون نبايد به حدی باشد که به پا فشار آورده و باعث کندی جريان خون و سرمازدگی شود.
. برف تازه، نور خورشید را تا 95% منعکس می کند. بنابراين برای محافظت از چشمها ، حتما بايد از عينک آفتابی مخصوص و برای محافظت از پوست از کرمهای ضد آفتاب استفاده شود.
.در هنگام تشنگی ، به اندازه کافی و  بيش از نيازتان مايعات بنوشيد تا ذخيره کافی داشته باشيد ،چرا که افزايش ارتفاع و تنفس هوای خشک، باعث تعريق بيش از حد و کاملا ناخودآگاه می گردد. همچنين بهتر است همه روزه از قرصهای VC استفاده گردد.
. در برنامه های زمستانی همواره شمع، گاز و کپسول، جوراب  لباس اضافی همراه خود داشته باشید.
. از پوشیدن لباسهای زیر تنگ خودداری کنید.
. در هنگام حرکت و نیز در موقع استراحت، حتما پنجه های خود را حرکت دهید.
. استفاده از حنا به علت جلوگیری از عرق پا و کلفت تر کردن پوست ، می تواند مفید باشد.
. هرگز از راه دهان تنفس ننمایید. این امر باعث تشنگی بیشتر، خشکی گلو، و در هنگام سرد بودن هوا، باعث سرماخوردگی و چرک کردن لوزه ها می گردد.
. بستن گردنبد، انگشتر ، ساعت و نیز وجود اجسام فلزی مانند سکه و پول خورد در جیبها ، بدن را مستعد سرمازدگی می کند.
. در فصول سرد سال، حتما باید از کلاه چشمی، کلاه بادگیر، و روکش دستکش استفاده گردد.( در کل دستکش دو انگشتی دستها را نسبت به دستکش 5 انگشتی گرم تر نگاه می دارد.)
. به محض ورود به چادر، یا جانپناه،باید جورابهای عرق کرده را از پا خارج کرده، در انتهای کیسه خواب قرار داده و جورابِ پرِ خشک به پا نمود. و نیز باید برف موجود بر روی کفشها را زدوده، و کفشها را تمیز کرده تا برای روز آینده آماده باشند
. ناخنهای پا را کوتاه نگاه دارید تا پا در کفشها راحت باشد و خون در اثر گشادی کفشها راحتتر در پاها جریان پیدا کند
. داشتن فلاسک چای داغ یا شیر کاکایو داغ، غذای اضافی،باید به جای قهوه از کاکایو استفاده کرد. ( قهوه جریان خون را کند می کند)
. خودداری از شستن و اصلاح صورت در محافظت از سرما تاثیر به سزایی دارد همچنین اسفاده از کرم های متداول جهت سرمازدگی و نور خورشید همراه تیم باشد
. سر، دست ، پا و گردن را گرم نگاه داریم ، در غیر این صورت حرارت از طریق این اعضا به خارج منتقل می شوند.
. هنگام حرکت در برنامه های زمستانی که بارندگی ، طوفان یا برف کوبی عمیق وجود ندارد، جهت جلوگیری از بخار پا که کفش و جوراب و داخل گتر را خیس می کند، می توان زیپ یا بند بالای گتر را باز کرد تا بخار پا خارج شود و در بعد از ظهر، سرمازدگی رخ ندهد.
. انرژی خود را به 3 قسمت تقسیم کنید؛ انرژی صعود، انرژی فرود، و انرژی ذخیره.
. داشتن کبریت و فندک در دو نایلون جهت جلوگیری از نفوذ رطوبت به آنها در برنامه های زمستانی الزامیست
. در کارگاهها و محلهای توقف در زمستان، پنجه های پا را باز و بسته کنید و بازی دهید تا خون بیشتر در این نواحی جریان پیدا کند.
. یک سوم گرمای بدن از سر خارج می شود ، بنابراین پوشاندن و گرم نگه داشتن این ناحیه در زمستان ، به مقدار زیادی از به هدر رفتن حرارت بدن جلوگیری می کند.
. در ارتفاعات بالا به علت کمبود اکسیژن هوا، تعداد گلبولهای قرمز خون به منظور بالا بردن میزان اکسیژن گیری ،افزایش می یابد. این افزایش باعث مربایی و غلیظ شدن خون، و در نتیجه کندی جریان آن می گردد، و این امر باعث سرمازدگی فرد می شود. بنابراین استفاده از مایعات و خوراکیهای آبکی به شدت توصیه می گردد.
. لباس، دستکش ، شلوار و... تنگ در مقابل سرما محافظ خوبی نیستند. پشم بافته شده نباید به عنوان لباس رو استفاده شود ، اما به علت اینکه هوای زیادی را در خود ذخیره می کند، به عنوان لباس زیر می تواند ایده آل باشد.
. اشخاص تنومند، ضعیف و یا فاقد تمرین ، بیش از افراد لاغر عرق می کنند، به همین علت بیشتر در معرض سرمازدگی قرار دارند.
. در شب ، در جانپناه، کفشها را پس از رسیدن کاملا تمیز کنید و داخل آن روزنامه قرار دهید. در صورت گرم بودن جانپناه آنها را از سقف آویزان کنید . در غیر این صورت داخل نایلون گذاشته و در ته کیسه خواب قرار دهید.
. اگر فضای بین دو جداره وجود نداشته باشد ، سرما اثر بیشتری از خود نشان می دهد ، بهترین ترکیب جورابها ،یک جفت جوراب ابریشمی ، سپس روی آن یک جفت جوراب پشمی کلفت و در زیر همه اینها یک جفت جوراب پلی آمید بپوشید.
. جانپناهها و استراحتگاههایی که در معرض باد هستند را به وسیله روزنامه از باد محافظت کنید.
. در سرمای زیاد، می توان پاها را در کوله پشتی قرار داد.
. اگر در سرما در اثر گم شدن ، به شب برخورد کردید و وسیله خواب نداشتید، محلی ایمن از باد را بیابید، و تا صبح با خوردن و آشامیدن و آواز خواندن بیدار بمانید.
. در توقفگاهها جهت حفظ گرمای بدن از کت پر استفاده شود.
. در برنامه های زمستانی ، پیش از غروب آفتاب کمپ را برقرار کنید، زیرا پس از غروب آفتاب هنگام برقراری چادر، احتمال سرمازدگی بیشتر است.
. از لباسهای بادگیر( کاپشن، شلوار، دستکش و کلاه) با پارچه شمعی صد در صد استفاده نکنید. به علت غیر قابل نفوذ بودن ، اولا انرژی بدن را می گیرند، ثانیاً در اثر عرق کردن و خیس شدن از داخل، در سرما باعث یخ ردن این عرق و سرمازدگی می شود.
. هنگام صعود های فنی ، خصوصا در یخچالها ، هنگامی که در کارگاه مشغول حمایت هستید، حرکت آهسته بدن می تواند به جلوگیری از سرمازدگی کمک کند.
. در مسیر قله ها در فصل سرما خصوصا هوای طوفانی ، به کسی اجازه نشستندر بین راه را ندهید. و اگر به کسی برخورد کردید که نشسته و در حال به خواب رفتن است، حتی با کتک زدن، او را وادار به حرکت نمایید تا دچار خواب مرگ نشود.
. بیماران و افراد طدمه دیده در کوهستان مانند شکستن دست ، پا، سر، و دیگر اعضای بدن حتی در هوای مناسب به علت صدمات خیلی زود انرژی خود را از دست می دهند و باید به وسیله لباس و مکانهای .....از سرمازدگی این افراد جلوگیری کرد.
. در برنامه های زمستانی حتما از گتر کفش استفاده شود تا هم در اثر برف کوبی زیاد و هم در اثر طوفان، برف وارد کفش نشود ، در غیر این صورت در اثر گرمای پا، برفها آب می شود و باعث سرمازدگی پا می شود.
. در برنامه های زمستانی هنگام خواب ، از زیرانداز اسفنجی از نوع مطمئن و آزمایش شده مارکهای معروف مثل SALIWA ,CARIMOR, CARIMAT و غیره که شناخته شده اند استفاده شود که عایق دما و رطوبت باشند ، در غیر این صورت با سرمای کمر و قسمتهایی از بدن که با زمین در تماس هستند مواجه شده ،که هم سرمازدگی و هم درد شدیدی را در پیش خواهد داشت.
. بهترین حفاظت در مقابل باد، لباس باد گیر با پارچه 70 % دو لایه می باشد ، یا لباسهای گورتکس. اما اگر در شب موقع خوابیدن یا استراحت احساس سرما کردید ، اولا باید از لباسهای گشاد استفاده کنید، ثانیا در زیر لباسهای خود کاغذ یا روزنامه قراردهید تا از ورود سرما به بدن و خروج حرارت بدن جلوگیری کنید.
. در زمستان هنگام کوهپیمایی از گذاشتن نایلون داخل کفش خودداری کنید، زیرا باعث عرق پا و سرمازدگی می شود.
. در هنگام کوهنوردی در زمستان از مناطق بهمن گیر ، کولاک زا و محل جانپناه و پناهگاه اطلاع کافی داشته باشید ، تا هم از اتفاق جلوگیری کرده باشید، و نیر در صورت بروز اتفاق از این محلها استفاده نماییم.
. در کوهستان برای جلوگیری از تبخیر آب بدن ، آب را خالص ننوشید، بلکه حتما با موادی مانند قند، نمک، قرصهای جوشان ویتامین c و مولتی ویتامین مخلوط کنید تا بیشتر جذب بدن شود و دیرتر دفع گردد.
. شخص فقط وقتی می تواند مطمئن شود که در طی روز به مقدار کافی آب نوشیده است که حداقل سه بار ادرار کند و ادرار روشن باشد.
. باید مقدار زیادتر از حد معمول مایعات در ارتفاعات مصرف شود تا جبران مقدار آبی که به طور فوق العاده همراه هوای خشک از راه ریه دفع می گردد عرق کردنی که ما خود متوجه آن نمی شویم.
. در برنامه های زمستانی جهت جلوگیری از سرمازدگی پاها از کفش دو پوش و 1.5 نمره بزرگتر از اندازه پا اســتفاده شود. کفش تنگ یکی از عوامل سرمازدگی می باشـد